Bókin er upprunaliga skrivað á hollendskum, og høvundurin er iranari, sum býr í Delft Hollandi. Hann rýmdi úr landi sínum í 1988 eftir at hava verið í mótstøðurørslu fyrst ímóti Shastýrinum og síðani ímóti Khomaini stýrinum. Navnið Kader Abdolah hevur hann tikið eftir tveimum vinmonnum, sum vórðu tiknir av døgum.
Bókin er um iransku kollveltingina í 1979, tá ið prestastýrið koyrdi shahin frá, flestallir iranar vóru glaðir, at tann amerikanskt stuðlaði shahurin bleiv frákoyrdur. Ayatollah Khomeoini lovaði demoktatiskt stýri og nógvar góðar broytingar, men tað sum kom í staðin fyri shahin var sharia lóggáva, kúging, muslimsk krøv til klæði og skúla osfr. osfr. Bókin byggir á veruligar hendingar, men er ein skaldsøga og persónarnir eru skaldsøgupersónar, men í viðtali við hollendska sjónvarpið, sigur høvundurin, at hann hevur mist bæði familju og vinir í teimum blóðugu samanbrestunum. Hóast skaldsøgan er skrivað á realistiskan hátt, hevur hon tó ævintýrligar partar, t.d. tann um paradísgarðin, sum sonur Aga Djan er grivin í og lívið har á garðinum í friði og ríkidømi.
Fyrsta kapittul í bókini er um meyrur, eina meyrugongu, milliónir av meyrum, sum ganga á rað sum ein herur. Til at forða meyrunum at koma inn í húsið lesur Aga Djan, okkara høvuðspersónur, eina suru úr Koranini, og tað hjálpir. Hóttanin fellur burt í fyrstu syftu. Myndin minnir nógv um myndina hjá Oddvør Johansen í “Tá ið eg havi málað summarhúsið”, tá ið øll krabbadýr í Føroyum fara til gongu á havsins botni, tí ein ódn er á veg, ein ódn, sum menniskjuni hava ikki varnast enn. Somuleiðis er ein politisk ódn á veg í Iran.
Aga Djan – formaður húsins og moskunnar. Hetta at lesa úr Koranini er ein høvuðstráður í skaldsøguni, alt kann lekjast og greiðast og skipast við at finna ta røttu suruna. Aga Djan er trúgvandi maður, og bókin lýsir hansara trúgv positivt, hann er ikki ekstremur, hann passar sítt hús og sína mosku. Aga Djan er teppihandilsmaður og teppini verða nógv umrødd, teirra mynstur og litir umboða persiska mentan, tá ið hon er best. Aga Djan er ein virdur maður, hevur samband við myndugleikar og kann greiða flestu fløkjur, hann trýr upp á tað góða í menniskjum, hann fremur aldrin harðskap, hann fyrigevur teimum, sum særa hann. Bert eina ferð sæst okkurt ilt í hansara huga, tað var tá ið hann í loynd gleðist um, at imamurin, sum hevði ‘stolið’ moskuna bleiv skotin. Moskan er miðdepilin í hansara lívi, og hann gleðist, tá ið nógv fólk vitja og okkurt týdningarmikið verður havt frammi í fríggjadagsbønini, soleiðis at hansara moska fær ein týðandi leiklut. Til dømis gleðist hann um mótmæli ímóti shahinum í fyrstani. Broytingin í landinum ávirkar familjuna í húsunum sera nógv, summi gerast trúføst Khomeini fólk, onnur gerast uppreistrarmenn. Aga Djan er eygleiðari og gerst meiri og meiri sorgarbundin, sum hann eldist.
Ekstremisma. Høvuðstema í bókini er ekstremisma, at vit kunna øll gerast ekstremistar, øll fólkini broytast, tá ið rákið vendir. Ófatuligt, at grannin ella grannkonan, sum vóru hampafólk, nú skríggja ókvæmisorð eftir øllum, sum ikki hava skegg, ella sum ganga í biograf. Bólkapress, egingóðska, maktgirnd, hevndarkensla, hvat er tað, sum fær Galgal at gerast fremsti kúgari ella Shahbal at fara í hernað ímóti sjálvum Khomeini ella Am Ramasan at læna bøðlunum sítt esil til ógerningar. Og hvussu nógv muna persónligir eginleikar og rættvísi – sera lítið í Aga Djansa føri.
Tann ideologiski boðskapurin er ikki eintýðugur, bæði shahurin og prestastýrið vóru kúgarar, shahurin rann ørindi fyri amerikanarar, men Khomeinisa trúarfesta stýrið rennur ørindi fyri eina prestaelitu. Fyrri partur av bókini er um vestanpropagandu og harðskap mótvegis muslimum, og seinni partur er eisini um harðskap bara hin vegin. Í fyrra parti eru stórar plakatir at síggja við mynd av shahinum og í tí seinna við mynd av Khomeini.
Mentan. Í størri mun enn í teimum báðum bókunum hjá Orhan Pamuk, sum eg havi lisið, fæst innlit í mentan, religión og gerandislív í einum muslimskum landi. Húsið við moskuna hevur 35 kømur, har býr ein stór familja, tænastufólk og moskuarbeiðsfólk. Tvær ommur eru har, tær eru ikki rættiliga ommur, men gamlar arbeiðskonur. Tær hávirða immamin og ganga honum til handar, tær eru vinkonur og skiftast um at tæna yrkjaranum í seingini. Tær fara pílagrímsferð til Mekka, tað hava tær ynskt og longst eftir alt sítt lív, tað er rørandi og spennandi at tær fara avstað, tær koma so ikki aftur. Millum húsið og moskuna er ein garður, eitt atrium, sum er partur av inniøkinum, har vaska tey sær áðrenn bøn, og har eygleiða tey fiskar og fuglar, og krákan situr og verjir húsið. Fuglarnir eru fyrimynd til tey vøkru teppimynstrini, men sum tíðin líður minkar sølan nógv, tí at fólk fáa bílig teppi úr kunstevni, tað sama ger seg galdandi við leirlutunum hjá Muezzin. Ein broyting, ídnaðarkollvelting, sum fer fram í øllum londum eisini í Føroyum, men her verður hon samantvinnað við vestanmentan, sum fløðir inn í landið. Stuttligur er parturin um sjónvarp, tað er bannað at hava sjónvarp, men teir hyggja kortini at mánalendingini, hon var í 1969
Harðskapur. Summir partar av bókini eru rættiliga ótespiligir at lesa, tann muslimski dómarin Shabal vísir onga náði og tannn kvinnuligi dómarin Zinat er eisini gróthørð, kvinnur, sum ikki bera turriklæði verða settar fastar og fáa beinini innsmurd í siropp og verða síðani innilæstar saman við kakerlakkum. Fólk verða skotin uttan rættargang og dóm.
-------------------------------------
Ein sera góð og fangandi bók.
Í lesiringinum á Býarbókasavninum 28. okt. varð nógv sagt um bókina. Øll í bólkinum hildu, at bókin er sera góð. Eitt tema, sum vit prátaðu um, var, um føroysk og iransk viðurskifti líkjast - kanska meiri enn vit vilja vera við. Fundamentalisman og bókstavatrúgvin.
Semja var um, at lætt mál ger lýsingarnar livandi og sjálvsagdar, tað hoyrist, at høvundurin hevur innanvitan úr samfelagnum.
-----------------------------
Kvinnurættindi
Henda viðmerking var sett undir eina frágreiðing, har vantandi kvinnurættindini í 10 londum vóru sett á lista, teirra millum Iran. Sum sæst vil viðmerkjarin vera við, at stór framstig eru hend í Iran.
I, myself found this report untrue about Iran. You might find some stupid rules against women rights there as well. However, in practice, women play a vital role in universities, society, and family. Nowadays, our society is going to accept the marriage by love more and more which is unacceptable in most of the countries you mentioned in the report. Iranian women want their rights but they are complaining because of comparison with the developed societies and it is incomparable with arabic countaries. How many girls are studying abroad? For Saudi Arabia it's a joke but in Iran you can end-up to meaningful numbers. I encourage the author to interview with the ladies from these 7 countaries. It doesn't look logic if you see Iran and Turkey in the same color with Afghanistan, and Saudi Arabia, countries in which you can buy the girl from her father.
No comments:
Post a Comment