JÓLINI 2015

Vit plaga at halda jól saman øll annaðhvørt ella triðjahvørt ár. Í ár vóru vit øll í Danmark hjá Sólrun og Lars.

Mín jólatúrur vardi níggju dagar, so eg fekk stundir til annað enn at eta og drekka. Sum eg longu hava sagt í einum bloggi, vóru eg og Turið í Arken á framsýning, og eftir jól var eg á tí nýggja savninum fyri sjóvinnu í Helsingør. Tað er bygt undir jørð millum ta gomlu skipasmiðjuna og Kronborg. Flott staðseting. Savnið vísir skip og skipaferðslu ígjøgnum tíðirnar. Handil við Asia, sigling undir krígnum, skipbrot og annað. Men eg var ikki so øgiliga hugtikin. Hugsi, at eitt spildurnýtt savn skuldi verið meiri pedagogiskt, meiri spennandi - og har var ikki rættiliga nakað til børn, ja uttan í handlinum, har vóru ymisk leiku til sølu.

Nógv modellskip og nógvir málningar. Gamlir danskir filmar um sjómenn og gentu í hvørji havn. Á veg út á savnið sá eg Hans Paulasa skipasmiðjuarbeiðarar og ein fisk úr plastlutum.

 

 

Vit vóru eisini til sjónleik, Sólrun hevði útvegað atgongumerki til "Skærmydsler" eftir Gustav Wied í Fólkateatrinum. Flott gamalt sjónleikarhús, og sjónleikurin er gamal og gamalsligur, men kortini ein klassikari frá 1901. Tær spældu væl Malene Schwartz og Sonja Oppenhagen, men tað var nú fínt, at hann vardi bara ein tíma.

Tað vóru eisini stundir til ein TIVOLItúr, øll komu við uttan Símun og Hallur, sum tíverri var sjúkur. Børnini høvdu tað deiligt, sjálvt Kristina fór í eina karusell, og Louis var raskur at hava Magnu, sum er undir 120 cm. ,  hjá sær. So ein góðan bita í Veitini (Grøften). Kristina hevði gott  undirhald hjá Lars-abba, sum spældi krana við pasta og sukurmolum.

 

 

'

 

 

 

Jóladagarnir mega fáa ein blogg fyri seg sjálvar.

ARKEN

Tað er fyrstu ferð , eg havi verið á listasavnið tollaksmessudag. Vit báðar Turið fóru frá húsum í Jens Otto Kragsgade fyrrapartin í leigaðum bili. Ørkin liggur, sum ein strandað ørk, heilt niðri við sjógvin í Ishøj sunnan fyri Keypmannahavn.

Framsýningar vóru við verkum hjá Bjørn Wiinblad og Gerdu Wegener. Vit hildu tað var sera flott og áhugavert. Bjørn Wiinblad kenni eg frá plattum og plakatum, men Gerdu hava eg líkasum bara hoyrt nevnda. Sera áhugavert at síggja hennara verk. Hon livdi sítt listarlív í París í 20unum.

Bjørn Wiinblad hevur gjørt mynstur til so sera nógv ymiskt, líka frá búnum, postalíni og til plakatir og teppir. Sera spennandi.

Men nú eru jól, í dag eru handlar stongdir, tað er keypt, sum skal keypast. Børnini uppgearað. Sólrun fingið feriu (ikki fyrr enn í gjár). Seint í gjárkvøldið pyntaði Sólrun træið, tað var hugnaligt.

Gleði meg til í kvøld.

Nú ið stundar til jóla

Tað hevur verið nógv talað um, at børn hjá fráskildum foreldrum hava tað strævið á jólum, summi halda tvinni jól, og summi eru kedd tí at pápin ella mamman skula vera einsamøll  á jólum. Men hetta er eisini galdandi fyri abbar og ommur, tey eru kanska fráskild, einkjur ella einkjumenn - og eg spyrji bara, hvussu við eimum? Ná, summi fáa tvinni jól, og so heppin eru  eg og Magnus.

 Tann 18. desember vóru vit boðin til jólahald á Suðuroyavegnum, veitsludøgurða, creme brulé við mandlu í, sum Magna fekk, og ikki at forgloyma jólapakkar. Herligt at halda jól!

Og nú eru vit í Danmark hjá Sólrun.
Keypmannahavn er jólaskrýddur, fult av ferðafólki, sum vilja fanga norðurlendska andan á sínum myndatóli. Eg gekk ein jólaligan túr á strikinum.

SIGRI fyllir runt

Tað var jólahugni hjá Turið og Halli, vit hava ofta havt gløggløtu í atventini, men í gjár var tað tað serliga, at vit vildu heiðra Sigri. Hetta skuldi koma óvart á, so øll komu í góðari tíð, kakan var klár og pakkar á borðinum. So komu Sigri og Lív Rósa – tær vóru ovfarnar. Ein sera hugnalig løta saman við familjuni nú, áðrenn jólaferðing kemur í hæddina. Vit fara niður at halda jól, Turið S. fer til USA, Eva og Árni koma heim.

Stuttligt at síggja Viktor, sum er heima bara ein lítlan túr fyri jól.


Lag: Í bø eg gangi


Sigri Mitra – hin vitra 40 ár 
1.Tá lítla Sigri í heim varð borin Prinsessan komin øll vóru glað, Eitt undur hent har í Leivsa gøtu, Ein lítil proppur á abba knæ.
2. So nógvar royndir á baki hevur So ymsar skúlar og ymisk prógv, tey vísdómsorð hon á pappír festir Um lívsins meining hon hugsar nógv.
3. Hon gongur sjálvstøðug sínar leiðir Ei oyðir tímar á fjasibók Hon velur lívið í hesum heimi, Í tykisheimi ei festa rót.
4. Men orðaperlurnar elskar Sigri, Hon pussar væl, so tær lýsa gylt, So flúgva tær millum mannahjørtu, Um orð og andlit mítt sveima milt.
5. Ein langur túrur kann vera góður Til djúphugsan um at liva sæl, Buen camino mín góða genta! Á stjørnufløtu tær gangi væl!
6. Hon dugir væl síni børn uppala, Tey læra mangt um ta víðu verð, Hvønn fordóm jarða og vísa samhug, Slík uppaling góðan ávøkst ber.
7. Vit heilsa tær gávuríka kvinna, Og vóna lívið tær gongur við, At tú skalt eydnu og gleði hava Og altíð ganga við okkar´lið. Tójlgreb

Listaskeið

Anne Lise tippaði meg um skeiðið. Hon hevði verið til tey fyrstu vikuskiftini. Fyrlesarin Mette Wivel ger eina rundferð í evropiskari list – barokk, rokoko, nýklassisisma og orientalisma. Sera áhugavert, serliga tí hon tosar ikki bara um myndirnar, men setir tær inn í eitt søg- og samfelagsligt høpi. Og vit fáa eisini okkurt at vita um listarligan arkitektur.

Hon er sera væl fyrireikað. Vit vóru gott 20 fólk, mest konufólk og høgur meðalaldur. Men tað er deiligt, at vit tilkomnu hava okkurt áhugavert at stytta okkum stundir við, og ikki minst at læra av.

Hon  vísir myndirnar sum ljósmyndir á einum lørifti.

Kaffipausa yviri í Jónas Broncksgøtu.

Ráðstevna

Tað er aðru ferð eg eri á ráðstevnu hjá Landsfelag pensionista. Arne Thorsteinsson bjóðaði vælkomin, og hann nevndi sorgarleikin í París í gjár.

Eyðgunn Samuelsen setti stevnuna við orðum, sum nýskipan, haldføri osfr., og at broytingar skula galda fyri framtíðar pensjonistar ikki núverandi, einki nýtt har.

ELDRABUMBAN AVMONTERAÐ
Fyrsta framløga, tá ið Eyðgunn Samuelsen hevði sett stevnuna, var ein um tað danska vælferðarsamfelagið, ella tað norðurlendska modellið. Christian Kongshøj professari, sum arbeiðir á Centre for Comparative Wrlfare Studies, frøddi okkum øll við at siga, at tann eldratsunami, sum hevur verið ræðumyndin í mong ár, verður ikki so umfatandi og oyðileggjandi í Danmark. Ein grund er , at danir hava verið so raskir at spart saman, ein onnur, at teir hava hækkað pensiónsaldurin. Ein partur av framløguni var søguligt yvirlit yvir pensiónir í teimum 4 norðurlondunum. Summar pensjónir eru universellar, also til øll, aðrar eru inntøkubaseraðar. Gongdin hevur verið, at fleiri og fleiri veitingar verða roknaðar út eftir inntøku – so at tey ríku skula ikki fáa ov nógv.

KOM TIL DANMARKAR
Annar fyrilestur var tann hjá Arna Thorsteinsson, sum vísti á tann stóra munin, sum er millum pensjónir í Føroyum og Danmark. Hann hevði leitað sær upplýsingar á hagstovuni og setrinum og hevði strikumyndir, sum vístu heilt týðiliga at pensjónir í Føroyum eru minkaðar í nógv ár.

Til døgurða var kotelett og fruktsalat omaná.
Eftir døgurða vóru eisini tvær framløgur (Ólavur Christiansen og Ása Róin), men eg fekk tíverri ikki steðgað longur.

HERNING

Havi verið vikuskiftistúr í Herning. Ongantíð verið har fyrr. Tað merkiligasta við túrinum var at vitja Lisu í hennara egnu íbúð, at diddan skal búgva í sínum egna heimi, við sínum egna køki við køliskápi og øllum !! Tað var so løgið, at sita har og vera gestur hjá Lisu, sum gjørdi døgurða og bjóðaði kaffi.

Lisa var fínur ferðaleiðari, vit fóru á textilsavnið Textilforum fríggjadagin. Herning hevur jú verið klædnaídnaðarhøvuðstaður í Danmark í 100 ár. Tað var spennandi at síggja hesar stóru maskinur, tað sá út, sum vóru fólkini bara farin til kaffi. Ullin lá klár at spinna, vevarnir stóðu við hálvlidnum klæði. Bindimaskinur og seymimaskinur og ein framsýning hjá design næmingum.

Maskinur, sum binda rør, m.a. til netundirtroyggjur, minnast tit tær?

Leygardagin var list á skránni, Herning hevur fleiri listasøvn, vit fóru á Carl-Henning Pedersens & Else Alfelts museum. Eg eri ikki so kunnug í donskum listaheimi, so tað var spennandi hjá mær.Umframt hjúnini C-P og Else Alfelt var har ein stór framsýning við verkum hjá Henry Heerup. Originalurin Henry Heerup arbeiddi mest úti, um summarið málaði hann, og um veturin høgdi hann. Garðurin hjá honum varð til endans ein ævintýrverð við ymsum listaverkum, serstøk eru skrambulverkini. Flott sett upp, og ein filmur var eisini (eftir Thorsen).

Carl-Henning Pedersen og Else Alfelt savnið

Beint hinumegin vegin er savnið Heart, sum hevði framsýning við Per Kirkeby og Jens Quistgaard design.

Sunnudagin fóru vit í kirkju til hámessu. Sera áhugavert. Prestur brúkti myndir til at greiða frá sínum boðskapi, stóð á prædikustólinum við fjarstýringini. Føldi tað eitt sindur, sum tað bleiv tosað niður til mín, eitt sindur sum í miðøldini, tá ið fólk ikki dugdi at lesa. Og tað er jú tað! Fólk duga so illa at lesa tekstir, tað veri seg bíbliu ella annað, myndir skula til. Fiskarnir á myndini síggja út til at kyssast, men hatta er teirra máti at leypa á og verja sítt øki, segði prestur. Annað var eisini at uppliva, har vóru minikonfirmandar, børn sum fingu minikonfirmantprógv. Tey sungu og dramtiseraðu bíbiltekst.

Vit fóru so á café Fry á gongugøtuni, hon var okkara stammcafé

So fór eg heim seinnapartin, og Lisa skuldi til  arbeiðis, skuldi gera skúlating. Takk fyri blíðskapin góða Lisa. Síggjast skjótt.

Annar heimsbardagi uppaftur.

 

Conny Palmkvist: De flyende skyldiga

Høvundurin, tað er ein maður, er svenskari, og eg havi lisið bókina á svenskum, eg skilti næstan alt.

Hendingarnar fara fram í eini konsentratiónslegu í Týsklandi í 1944. Høvuðspersónurin er ein ung ungarsk genta. Aftur ein bók um kríggið, ein syrgilig bók um andstyggiligan atburð, um kensluleys menniskju, um sadistiska píning, um menniskju, sum tykjast hava sagt farvæl við allla menniskjaligheit.
Vera er 17 ár, og hon er úr Budapest, hon verður ikki dripin tí hon “er” ein violin, hon er tann besta violinin í orkestrinum í leguni. Og tann vakri tónleikurin verður brúktur og misbrúktur. Genturnar skula spæla ein glaðan marsj, tá ið fangarnir sleipa seg til arbeiðis meiri deyðir enn livandi, tær verða vaktar mitt um náttina at spæla fyri yvirmonnunum, sum halda veitslu.
“Den kvãllen fðrstod jag att musiken vi framfõrde var fõrbunden med mõrkret långt inn I evigheten.”
Lívið í leguni er lýst sera nágreiniliga, matur, svøvnur, nátthús, deyði, dráp – sum aðrar bøkur frá krígnum eisini gera. Genturnar vita, at tær kunna altíð verða dripnar, t.d. um orkesturleiðarin hevur ein ringan dag.
Umframt tónleikin er ein onnur metafora sera týðilig í bókini, tað er fuglar. Gentan skapar seg í huganum um til ein fugl, fyrst er hon ein kvørkveggja síðani ein falkur, men ein dagin sær hon ein ravn, og tá skilur hon, at ravnurin er tann rætti. Hon lærir seg at rýma úr sínum svanga, troytta illa viðfarna likami og sveima oman fyri alt.

Bókin er ikki bara um eina farna tíð, eitt liðugt kríggj. Tá ið Vera eftir kríggið er komin heim aftur til Budapest, ráða russarar fyri borgum, og “jødin” er ikki vælkomin heim. Flóttafólk eru ikki vælkomin´. Bókin er frá 2011 og nertir við sera aktuellar spurningar.

Woman in Gold

Í gjárkvøldið sá eg filmin "Woman in Gold" við Helen Mirren, eisini hetta verkið hevur røtur í 2. heimsbardaga. Nazistarnir stjólu alt virðismikið frá jødunum, vit síggja, hvussu heimið hjá Mariu verður tømt fyri málningar og annað virðismikið. Søgan er um rættarsakina, sum ger, at Maria fær málningarnar aftur, m.a henda málningin  eftir Gustav Klimt av mostur síni Adelu.

Filmurin byggir á veruligar hendingar, sera áhugavert.

Bókin um tað góða eftir Carl Johan Jensen

Bókin varð ummæld í Grindini hóskvøldið, Vár í Ólavsstovu rósti bókini og helt , at CJJ man fara at læra at skriva lesandi bøkur so við og við og ikki føla, at hann skrivar lættisoppar.
CJJ slapp sjálvur eisini til orðanna, fekk heilt nógva talitíð, og hann helt, at hetta var ein bók í skemtandi stíli, og at tað var lættari at skriva lættar bøkur enn tungar bøkur. Voila. problem solved!
.
Tað er pussigt at lesa inngangin, tá ið tú hevur lisið søguna, tí Viljálmur við Hoygil greiðir jú frá og tulkar bókina hjá K. Tað er nokso framligt av útgevaranum soleiðis at leggja sína tulking oman yvir verkið, og Vár  fekk forrestin eisini íblástur til sítt ummæli har.

Men K. tekur lívið av sær, men kanska hann verður bjargaður? Tí bókin endar hóast alt hálvanannan minutt. áðrenn hann doyr. Kanska hann verður rivin burtur frá tromini í evstu løtu. Kanska hann fer ferðina til Santiago. Sum nú bókin er “um tað góða”, mást tú sum lesari undrast og leita , meðan tú lesur, eftir tí góða, og tað er sanniliga ikki eyðfunnið. Ikki er nógv gott at finna úti á Reyni heima hjá K, har mamman hevur bannlýst ást. Ella í teimum lýstu hjúnabondunum, bæði eldri og yngri. Ella heima hjá Annu Liviu, men K. vísir seg at trívast har í horuhúsinum saman við Mariu Callas……ja til hin ræðuliga hendingin fór fram.
Mál
Tað stuttligasta er málið, men CJJ man elska at lesa orðabøkur hugsi eg. So fjølbroytt og við uppruna úr ymsum hornum, men hann skrivar ofta sera langar setningar, sum kortini eru lættlisnir. Men CJJ hevur fingið sær fyri at knýta setningar saman við “men” á heldur bíbilskan hátt, har ið vanligt er at seta “og” ella onnur sambindingarorð.
Eisini samanberingar við “so – sum”, har vit vanliga hava tveir líkar liðir sum t.d. “so góð sum dagurin er langur”:
“so ólastiliga íðin í trúnni sum hon altíð gekk smakkvíst ílatin”
“og lyklatevin so góðan…sum hon var ókristiliga breið vorðin” (44)
Stílurin er fyrst og fremst sera orðaríkur, tað er ein orðagleði, sum smittar lesaran, sum eitt orðamaraton:
“Gjøgnum sína hugleiðing, við at opna sansir og skil fyri sanglistini ….í hugførslu, í ein hypnotiskan tilstand, og hugførslan…handanvitsligt útsýni….eingin felagsskaptur tørvur, longsil ella ástreinging…einskærað…innanskyninum í eini eilívisvídd av kærleika og ljómi.” (67)
“Alt so isiani” (172)
Og myndamál og orðafelli eru bara so stuttlig og undirhaldandi, kryddað við viðmerkingum til okkara egnu lítisverdu trupulleikar, sum ku, sett og eks.

Persónar
Tað næststuttligasta er mostirin Kolfinna, hon er herlig, sum hon manrerar, tá ið maðurin sparikassastjórin er deyður.
Foreldrini hjá K eru eisini rættiliga væl lýst, pápin sum altíð tagdi, til tað brast fyri orð og mamman, sum er missiónsk.
K. sjálvur er so hvørkisligur, at hann er púra óáhugaverdur, ? Øll óhøpp og allar vanlukkur raka mannin, mær kemur hann fyri næstan sum Job. Men um tað góða í eftirlívinum skal vigast upp í móti tí illa í hesum, so fær hann eitt fínt eftirlív.
Kanska eg nú klári at lesa hinar bøkurnar hjá CJJ, men kanska ikki.

BUSSURIN STEÐGAÐI IKKI!

Bussurin steðgaði ikki, segði hann við grátrødd. Vit royna altíð at vera í góðari tíð hava lært tann 7 ára gamla, hvar stoppistaðið er, vit fylgja honum á stoppistaðið, tá ið hann skal í skúla, eg hevði fylgt honum hagar eisini í morgun.

So stendur hann har við síni stóru tasku og bíðar í skýlinum í myrkri klokkan hálvgun átta á morgni. Og so pínadoyð koyrir bussurin bara framvið? Álvaratos kann sjaførurin ikki skeita inn í skýlið, væl er drongurin bara 7 ár og væl er tað ikki ljóst klokkan hálvgun átta, men tú góðasti, sum tað var synd í honum.

BUSSUMENN!! hyggið inn í skýlið áðrenn tit drøna framvið! Hann stóð also heldur ikki og krógvaði seg, men stóð afturundir fyri vindinum.

Hetta var fimmarin á Landavegnum í morgun.

Á heystardegi í Dali

Vit vóru øll í Dali í heystferiuni. Teir vóru á fjalli mánadag, og Turið kom suður týsmorgun við øllum sínum, og týskvøld høvdu tey flett tað, sum vit fingu. Men fjallið er ikki  liðugt enn, har suðuri liggur seyðurin í fylgjum, og siðvenja er at reka í fleiri umførum - sera ópraktiskt hjá eigarum, sum ikki búgva á staðnum, og sum hava sett heystferiuna av til júst hetta arbeiði. Ja ja eg veit, uttanbygdarfólkið má laga seg eftir siðvenjum á staðnum, men tá ið tað næstan bara eru uttanbygdarfólk í haganum, tá er kanska nakað øðrvísi.

Annars gingu dagarnir sum vant, børnini vóru nógv úti, tey súkkla, og Kristina fer skjótt at læra seg,  og Hebert brúkar eina unglingasúkklu.

Í skúlatúninum er virksemi av ymsum slag, Annfinn slær í plantasjuni, og Jónas kemur úr haganum við gásini. Og børnini sparka.

 

 

 

Og so er tað flettingin sjálvandi, blogglesarar skula ikki snýtast fyri bygdarsnobbarans myndir av “tálg millum fingrarnar og blóðslettir í andliti”, sum ein skrivaði á FB.

Gubbin er komin í kjallaran at hjálpa til

Tað er lættari, tá ið ein partur av tummingini er mekanisk.

Magna fer syngjandi svingandi út á Bakka við einari spann.

Og ikki at gloyma caféina, hvønn dag vóru vit á Café og drukku kaffi við so frálíkum klattum frá Henny afturvið.

Tordis, sum eg kendi væl, tann tíð tað var, var túr í Dali við familjuni, stuttligt at síggja hana, og slett einki broytt í tey uml. 50 ár. Tann ungi maðurin Kári segði seg hava gingið í skúla við Briani og Sølva í Lopra. Tað meini eg, so er …….