Nýggjar tíðir - ph.d framløga

 

Kvøldskúlin beyð Elisabeth Holm á skúlan at leggja síni úrslit í ph.d. ritgerðini fram. Framløgan var á enskum, og áhoyrarar vóru næmingar og lærarar á Kvøldskúlanum. Eg hoyrdi eisini framløguna hjá Elisabeth á Landsbókasavninum. Tá hugsaði eg, hví er hon ikki í Kongshøll, og hví er tað ikki Fróðskaparsetrið, sum skipar fyri? Nú fekk eg ein part av frágreiðingini, universitetið í Skotlandi "eigur" úrslitini, og tey eru ikki útgivin enn. Hetta varð nýtt sum grundgeving, tá ið Elisabeth varð spurd, um politikarar og lógarsmiðir høvdu fingið og kunna brúka hesar skjalfestu upplýsingar, vónandi verður ritgerðin skjótt útgivin. 

Tonicia Hansen: Millum 2017 og 2020 komu fólk úr 20 "nýggjum" londum til Føroya, also londum, haðani vit ikki fyrr hava havt tilflytarar.

Ein onnur ritgerð er á veg, sum snýr seg um at allýsa integratión. Vit tosa ofta um integratión, sum um vit øll eru samd um, hvat vit tosa um, men vit meina so nógv ymiskt. Elisabeth vil heldur nýta orðið luttøka, at fólk taka lut í samfelagnum. Hon sigur, at integratión verður ofta definerað sum assimilatión, sum merkir ein samanrenning. (integration, participation, assimilation)

Framløgan er sera áhugaverd, men eisini rættiliga deprimerandi og enntá provokerandi. Høvuðsdentur er á vantandi møguleikar hjá útbúnum útlendingum at fáa starv, har tey fáa brúkt sína útbúgving. Elisabeth hevði millum 50 og 60 luttakarar í kanningini, og tveir triðingar høvdu miðallanga ella langa útbúgving, og flestøll arbeiddu sum vaskifólk ella á fiskavirki. Og ein stórur partur av frágreiðingini ella kanska øll frágreiðingin er, at tað er so trupult at fáa lært seg føroyskt og danskt. Sum lærari á Kvøldskúlanum  í FSA fegnist eg bara um, at tað er gongd í menningini og hugsi, fjúu, tað eru nøkur ár, síðani hon gjørdi kanningina, støðan er frægari nú og batnandi. Elisabeth nevndi, at ein partur av øllum er tann serliga støða, føroyskt hevur í føroyings hugaheimi: ein sjáldsamur dýrgripur, sum vit eiga at verja og fjálga um. Vit eru í verjustøðu og eru tí minni fyrikomandi ella góðtakandi mótvegis fremmandum málum.

Ein frymil, sum vísir, at málundirvísing og mállæring er so mógv annað enn bara motivatión. Tað er fløktar mekanismur, sum gera seg galdandi, tá ið fólk gera íløgu í at læra ei8tt mál afturat.  

Myndin vísir, at ójavni finst longu í fyrsta spori. Men tað er væl saktans sjálvsagt, um tú bert saman við føroyingar og norðbúgvar. Spurningurin er, hvusssu vit frægast javna gøtuna og slætta sjógvin við góðum skúlatiboð og arbeiðsplássum, sum duga at møta og meta og virðismeta fólk og teirra royndir og vitan.

Elisabeth hevði sum uppáhald, sum eg skilti tað, at samfelagið stuðlar uppundir og styrkir henda ójavna við at einki gera við hetta mál.

Gott at tað verður varpað ljós á hesi viðurskifti, og Helgi Abrahamsen eigur at hava stóran áhuga fyri teimum. Gott arbeiði Elisabeth, gleði meg, til kanningin kemur, sum vísir, at FSA undirvísingin ger mun.